Interview

ျမန္မာစာေပေလာကကိုသာမက ကမၻာ့စာေပေလာကကိုပါ ထိုးေဖာက္ဝင္ေရာက္ရန္ႀကိဳးစားေနေသာ ျမန္မာျပည္ဖြား onlineေပၚမွႀကီးတဲ့…ကဗ်ာဆရာ (ဟု သူ႔ကိုယ္သူ အမႊန္းတင္ေလ့႐ွိေသာ) သိုးထိန္း (အႏၲိမ) ကို International Online Poetry Magazine တစ္ခုျဖစ္သည့္ The Jumper မဂၢဇင္းမွ telephone ဆက္သြယ္မႈလိုင္းမ်ား မေကာင္းသည့္ၾကားမွ အပတ္တကုတ္ႀကိဳးစား interview လုပ္ထားသည္ကို လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ ျမန္မာဘာသာသို႔ ျပန္ဆို ေဖာ္ျပလိုက္ရပါသည္။ 

ကဗ်ာကို ဘယ္အ႐ြယ္ေလာက္ကစၿပီး ေရးျဖစ္တယ္ဆိုတာနဲ႔ ဘာေၾကာင့္ေရးျဖစ္တယ္ဆိုတာေလးေျပာျပပါလား?

ေျခာက္တန္းေက်ာင္းသားဘဝေပါ့ေနာ္။  ကၽြန္ေတာ့္ အတန္းပိုင္ဆရာမရဲ႕သမီး ႐ွစ္တန္းေက်ာင္းသူကို ျဖတ္ညႇပ္ကပ္ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ေပးၿပီး အဆင္ေျပခဲ့တာက စတယ္ဗ်ာ။ (အထင္ေတာ့မေသးနဲ႔ဗ်။  ကၽြန္ေတာ္က ႏွစ္တန္းေက်ာင္းသားဘဝကတည္းက ရည္းစားစာေပးဖူးေနၿပီ။)  အဲဒီတုန္းက ကၽြန္ေတာ့္မိဘမ်ားက ဆရာႀကီးမင္းသုဝဏ္တို႔ ကားဂိုေဒါင္အေပၚထပ္ကေလးမွာ ငွားေနၾကရတဲ့အခ်ိန္ေပါ့။  စု၊တု၊ျပဳ ဆိုတဲ့ စနစ္ကေလးကို စျမည္းစမ္းၾကည့္မိတာပဲ။  ႏွစ္တိုင္း ေဆာင္းရာသီဆို ဆရာႀကီးမင္းသုဝဏ္ရဲ႕ ေမြးေန႔အထိမ္းအမွတ္ ထမနဲပြဲကိုလာၾကတဲ့ စာေရးဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာေတြကို ၾကည့္ၿပီး အားက်မိတာလည္းပါမယ္ေပါ့ဗ်ာ။  (အမွန္တိုင္းေျပာရရင္ အဲဒီတုန္းက ကေလးသာသာဆိုေတာ့ ထမနဲထိုးပြဲကို ဝိုင္းကူလုပ္တဲ့သူေတြအတြက္ ခ်က္ထားတဲ့ ဝက္သားဆီျပန္နဲ႔ ခ်ဥ္ေပါင္ဟင္းရည္က ပိုၿပီးဆြဲေဆာင္မႈ႐ွိခဲ့တယ္ဆိုတာေတာ့ ႐ွက္႐ွက္နဲ႔ ဝန္ခံရမယ္) ဆရာႀကီးမင္းသုဝဏ္ရဲ႕အိမ္အဝင္ဝမွာခ်ိတ္ထားတဲ့ ပ်ဥ္းမငုတ္တို ကဗ်ာနဲ႔ ပန္းခ်ီကားက ကၽြန္ေတာ္ ပထမဦးဆံုး ခံစားထိ႐ွမိတဲ့ အႏုပညာပစၥည္းေတြပါပဲ။  ကိုယ္ခံစားမိတဲ့ကိစၥေတြကို တျခားသူေတြကိုလည္း ေဝမွ်ခ်င္တဲ့စိတ္ကေလး ေပၚလာတယ္ေပါ့ဗ်ာ။  ဒါေပမယ့္ လူက နဂိုကတည္းက ေသာက္ပ်င္းႀကီးတတ္ေတာ့ တိုတိုတုတ္တုတ္ေရးလို႔ရတဲ့ ကဗ်ာကို ဘဝင္ခိုက္သြားေတာ့တာပါပဲ။  ခုထိ အက္ေဆးတစ္ပုဒ္ေလာက္ေရးဖို႔ဆို တီ ဆားနဲ႔တို႔သလို ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။ 

သိုးထိန္း (အႏၲိမ) ဆိုၿပီးျဖစ္လာပံုေလး…

ဆိုက္ကားသမား သိုးထိန္း၊ ကြမ္းယာသည္ သိုးထိန္း၊ ပုဏၰား သိုးထိန္း၊ ဖန္ဆင္း႐ွင္ သိုးထိန္း၊ ဒီဇိုင္နာ သိုးထိန္း၊ သိုးထိန္း (ေတာင္ႀကီး)၊ သိုးထိန္း (ၿပီးေပ်ာ့) အစ႐ွိသျဖင့္ေပါ့ဗ်ာ သိုးထိန္းေတြမ်ားေနေတာ့ ကၽြန္ေတာ္လည္း သိုးထိန္း (အႏၲိမ) လိုက္ရတာပါပဲ။  တစ္ဖက္ကေျပာရရင္လည္း ခုေနာက္ပိုင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္ ဂြင္းကိစၥကို ေတာ္ေတာ္စိတ္ဝင္စားမိတာလည္းပါတာေပါ့ေလ။  ဂြင္းစနဲ႔ ဂြင္းပိတ္ၾကားထဲမွာ လြတ္လပ္စြာျဖည့္စြက္ႏိုင္ခြင့္တစ္ခု ႐ွိေနတာေတာ့ ေသခ်ာတယ္ဗ်ာ။  ဒါကလည္း ခင္ဗ်ားကိုယ္တိုင္ ဂြင္းေတြရဲ႕ အေရးပါမႈကို ေစ့ေစ့ငံုငံုေလ့လာၾကည့္ၿပီး ဂြင္းတစ္ခုေလာက္စလိုက္မွ သိလာရတဲ့ အရသာမ်ိဳးေလ။  စကားမစပ္ ဆက္ၿပီးေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ္ ေလာေလာဆယ္ သိထားသမွ်ကေတာ့ ဂြင္း(၄) မ်ိဳး႐ွိတယ္ဗ်။

ဒါဆို ခင္ဗ်ားဂြင္းထဲမွာ အက်အနထည့္ထားတဲ့ “အႏၲိမ” ဆိုတာ ဇာတိလားဗ်ာ? 

ႏုိး…ႏိုး…ႏိုး…

“အႏၲိမ” ဆိုတာ ဇာတိမဟုတ္ပါဘူး။  ဂုဏ္သတၱိပါ။  ကၽြန္ေတာ္က အေနာက္ကေနရတာကို ပိုၿပီးခံုမင္တဲ့သူဆိုေတာ့ ေ႔႐ွေရာက္မယ့္ကိစၥေတြကို ေ႐ွာင္တဲ့သေဘာေပါ့ဗ်ာ။  ကိုယ့္ေ႔႐ွလာၿပီး ႐ႉပ္႐ႉပ္ယွက္ယွက္လုပ္ျပတာေတြ႔ရင္လည္း ဇာတ္သတ္လို႔ ရခ်င္မွရတတ္တဲ့ေကာင္မ်ိဳးေပါ့။ ရန္ၿငိဳး႐ွိလို႔ရယ္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။   

အခုအခ်ိန္မွာ ခင္ဗ်ား ကေလာင္နာမည္က သက္ေရာက္မႈအတိုင္းအတာတစ္ခုခု ႐ွိေနၿပီလို႔မ်ား ယူဆပါသလား?

onlineေပၚမွာေတာ့ သက္ေရာက္မႈတစ္ခုခု႐ွိေနၿပီလို႔ ယူဆလို႔ရေနပါၿပီ။  ပံုႏွိပ္မီဒီယာေပၚေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ ဒီဘက္ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ေရးတဲ့ကဗ်ာေတြမတင္ပို႔ျဖစ္ေသးတဲ့အတြက္ မေျပာတတ္ပါဘူး။ online ေပၚကကိစၥကိုပဲ ဆက္ေျပာၾကရရင္ ဆိုၾကပါစို႔ဗ်ာ…

“ပန္းၾကိဳက္တဲ့ညီမေလးရယ္”     သိုးထိန္း (အႏၲိမ) ဆိုတာနဲ႔

“ပန္းၾကိဳက္တဲ့ညီမေလးရယ္”     စိုးေအာင္ (တြံေတး) ဆိုတာကို

စာဖတ္ပရိသတ္က အဓိပၸါယ္ဖြင့္ပံုျခင္း မတူေတာ့ပါဘူး။ 

ဒါဟာ အေလးအနက္စဥ္းစားသင့္တဲ့ ကိစၥတစ္ရပ္ပါ။  ဝါက်တစ္ေၾကာင္းတည္းကိုပဲ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းက ဖတ္တာျဖစ္ရက္နဲ႔ေတာင္ ဘာေၾကာင့္ သိမႈမွာ အဓိပၸါယ္တည္ေဆာက္ပံုကြဲသြားရတာလဲဆိုတာ။ အညႊန္းျပဳ၊ အညႊန္းခံ၊ the language of thought hypothesis ဘာ…ညာ…စတာေတြကို ဆရာေဇာ္ေဇာ္ေအာင္တို႔၊ ဆရာေဇယ်ာလင္းတို႔ကို ဦးစီးဦးေဆာင္ျပဳဖို႔ အကူညီေတာင္းၿပီး ဆက္လက္ေဆြးေႏြးေဖၚထုတ္သင့္ပါတယ္။  ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္လည္း စိတ္ဝင္စားလြန္းလို႔ပါ။ 

တခ်ိဳ႕က ခင္ဗ်ားကဗ်ာအမ်ားစုဟာ အညႇီအေဟာက္ကဗ်ာေတြပါလို႔ ေျပာၾကတာကို ဘယ္လို သေဘာရပါသလဲ?

ကၽြန္ေတာ့္ကို အားနာလို႔မ်ား တခ်ိဳ႕လို႔ သံုးလိုက္တာမ်ားလားဗ်ာ။  တကယ္ေတာ့ အမ်ားစုက အဲဒီလိုပဲျမင္ေနၾကတာပါပဲ။  ခက္တာက ဖတ္သူကိုယ္တိုင္ရဲ႕ သိမႈထဲမွာ အဲဒီ အညႇီအေဟာက္ဆိုတာေတြ၊ ညစ္ညမ္းပါတယ္ဆိုတာေတြက ကၽြန္ေတာ့္ ကဗ်ာကို မဖတ္ခင္ကတည္းက သိမ္းဆည္းသိုမွီးထားၿပီး ျဖစ္လို႔သာ အဲဒီလို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။  ဆိုပါေတာ့… ခင္ဗ်ားဟာ ဝါက်တစ္ေၾကာင္းကို ခင္ဗ်ား သိမႈရဲ႕ ဘာသာစကားအက်ယ္အဝန္းအတိုင္းပဲ ဖတ္႐ႈအဓိပၸါယ္ေကာက္ႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။  ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အဲဒီအေပၚယံအလႊာကို အဓိပၸါယ္ေကာက္ႏုိင္တာနဲ႔ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ဖတ္႐ႈျခင္းအမႈ ၿပီးေျမာက္ၿပီလို႔ မွတ္ယူေနတာပါပဲ။  ပုထုဇေနာ ဥမၼတေကာဆိုေတာ့ကာ ဆက္ၿပီးအက်ယ္႐ွင္းလည္း ေမာတာပဲအဖတ္တင္မယ္ထင္တာပဲဗ်ိဳ႕။  လူၿပိန္းေျပာ ေျပာရရင္ေတာ့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားစိတ္ထဲမွာ႐ွိေပမယ့္ မေျပာရဲတဲ့ကိစၥကို ကၽြန္ေတာ့္ဘက္က ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းထုတ္ေဖၚေရးသားတတ္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။  ဘာတဲ့…ၾကည့္တတ္ေတာ့ ပညာ၊ မၾကည့္တတ္ေတာ့ တဏွာ ဆိုလား?

၂၁ရာစုဘက္ေရာက္လာတဲ့အခါေပါ့ေနာ္…လိင္ေပၚမူတည္ၿပီး အမ်ိဳးအစား အတန္းအစားခြဲျခားတာေတြကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းက လက္မခံေတာ့ဘူးဗ်ာ။  အႏုပညာမွာဆိုလည္း ေ႐ွးပေဝသဏီကတည္းက အဖိုတန္ဖိုးေတြပဲစိုးမိုးေနတာကေန ၂ဝရာစုဝန္းက်င္ေလာက္ကစၿပီး အမတန္ဖိုးေတြကိုလည္း အေလးထား ေဖာ္ျပလာၾကတယ္။  အႏုပညာနယ္ထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြလည္း ေနရာရလာတယ္။  လြတ္လပ္စြာ ေ႐ြးခ်ယ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခြင့္ေတြ ရလာတယ္ေပါ့။  အဲဒီအထဲမွာမွ အခုေလးငါးႏွစ္အတြင္းမွာ လိင္တူဆက္ဆံသူမ်ားအခြင့္အရးတန္းတူရေရး ဘာညာ ေတာင္းဆိုသံေတြၾကားလာရျပန္တယ္ဗ်ာ။  အႏုပညာနယ္က အႏုပညာသမားတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ အဲဒါေလးကို ဘယ္လိုသေဘာရသလဲ?

ေက်ာင္းသားဘဝတုန္းက ေမးခြန္းသတ္တယ္ဆိုတာ နားမလည္ခဲ့ဘူး။  ခုမွေသခ်ာသိရေတာ့တယ္ဗ်ိဳ႕။  လိင္တူေပါင္းသင္းသူေတြကို အၾကမ္းအားျဖင့္ႏွစ္မ်ိဳးခြဲရင္ Gay နဲ႔ Lesbian ေပါ့ဗ်ာ။  အဲဒါကို ကၽြန္ေတာ့္ဘက္က နားလည္သမွ်ကေတာ့ Gay ဆိုတာက ေနၾကာေစ့ထုပ္ထဲမွာ ၾကက္သြန္ျဖဴကို႐ွာစားတဲ့သူပဲ။  Lesbian ကေတာ့ ဘာနဲ႔တူမလဲဆိုရင္ အင္း…ကိုယ့္ေ႔႐ွမွာလာခ်ထားတဲ့ ပဲျပဴတ္နံျပားကို နံျပားခ်ည္းပဲေ႐ြးစားတတ္တဲ့သူမ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ။  ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဖြင့္ထားတဲ့စိတ္႐ွိသူတစ္ေယာက္လို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယူဆထားမိေတာ့ကာ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္ခ်င္းစီရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ကို ေလးစားပါတယ္။  ဒါေပမယ့္ေပါ့ဗ်ာ…ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံက အျခားေသာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ နဲ႔ လြတ္လပ္မႈကို အသိမွတ္ျပဳေလးစားရမွာျဖစ္တဲ့အတိုင္းေပါ့ homo နဲ႔ straight ေတြၾကားမွာလည္း တစ္ဦးလြတ္လပ္မႈကိုတစ္ဦးက အျပန္အလွန္အသိမွတ္ျပဳ ေလးစားၾကရပါမယ္။  ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးကို အျခားတစ္ႏိုင္ငံက ဝင္ေရာက္မစြက္ဖက္သင့္ဘူး မဟုတ္ပါလားဗ်ာ။  ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ဘက္မလိုက္ ႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ပဲ ရပ္တည္ခ်င္ပါတယ္။  ခင္ဗ်ား ေျပာခဲ့တဲ့ အႏုပညာနယ္ထဲက အဖိုတန္ဖိုး၊ အမတန္ဖိုးေတြကိစၥနဲ႔ ခုေနာက္တိုး gay တန္ဖိုး၊ lesbian တန္ဖိုး…ဒါမွမဟုတ္လည္း ႏွစ္ခုေပါင္း ဟိုမိုတန္ဖိုး အညႊန္းေတြ၊ အညႊန္းခံေတြ၊ ေဝါဟာရေတြ၊ အနက္ေတြ၊ စကားလံုးေတြ၊ စကားစုေတြ၊ ဘာသာေဗဒေတြ၊ သဒၵါဆိုင္ရာ ေဒါသသင့္မႈ၊ မသင့္မႈေတြကေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေဘာင္ခတ္ရာေရာက္တဲ့အတြက္ သိပ္စိတ္မဝင္စားပါဘူး။  အခုခင္းဗ်ားနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္စကားေျပာေနတာလည္း အဖိုတန္ဖိုးေဆာင္ေအာင္၊ အမတန္ဖိုးေဆာင္ေအာင္ရယ္လို႔ ဦးတည္စဥ္းစားၿပီး ေျပာေနတာမဟုတ္ဘူးဗ်ိဳ႕။  ခင္ဗ်ားလည္း ကၽြန္ေတာ့္ကို အဖိုသေဘာေဆာင္တဲ့ ေမးခြန္းတစ္လွည့္၊ အမသေဘာေဆာင္တဲ့ ေမးခြန္းတစ္လွည့္ ဆိုၿပီး ေမးေနတာေတာ့ မဟုတ္ေလာက္ပါဘူး။  ဒါနဲ႔ အခုဒီေမးခြန္းႀကီး ကိုယ္၌က ဟိုမုိတန္ဖိုးေဆာင္တဲ့ ေမးခြန္းႀကီးမ်ားလားဗ်ိဳ႕?

online ေပၚမွာ ႐ွင္သန္ေနတဲ့ ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ဘယ္လို ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးက်ိဳးေတြ႐ွိပါသလဲ?

႐ွိၿပီလားဗ်ာ။  ဗလာစာအုပ္ဖိုးနဲ႔ ေဖာင္တိန္ဖိုး သက္သာတာပါပဲ။  အမႈိက္ပံုးလည္း ခဏခဏ ထၿပီးသြန္စရာမလိုေတာ့ဘူးဗ်ိဳ႕။  အဲ…တစ္ခုေတာ့ ႐ွိတာေပါ့ေလ။  မီးျမန္ျမန္လာပါေစလို႔ေတာ့ မၾကာမၾကာ ဆုေတာင္းရတာေပါ့။  online ကဗ်ာဆရာေတြအတြက္ ဟိုကၠဳလိုလို၊ ဘာလိုလို စာခ်ိဳးေလးတစ္ခုေတာင္ ထြက္ေနေသးတယ္ဗ်။  ဘာတဲ့… ငါ့ thumb drive သည္သာ ငါ့ကမၻာ၊ တျခား ဘာမွ မ႐ွိ။

အခုလတ္တေလာ ဘယ္လို ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားေတြ ေရးဖို႔အစီစဥ္႐ွိသလဲသိပါရေစ?

ကၽြန္ေတာ္တို႔ PEMSKOOL ဝိုင္းေတာ္သားေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ စမ္းသပ္ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားေတြ၊ online အေျချပဳ စမ္းသပ္ကဗ်ာေတြ (onlineက ရတဲ့အခ်က္အလက္ေတြ၊ onlineကို မွီခိုၿပီးတင္ဆက္တဲ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားေတြ)

 အခုတေလာ ေတာ္ေတာ္ေရးျဖစ္ၾကတယ္ဗ်။  ျမန္မာလိုေရာ၊ အဂၤလိပ္လို ကြိစိကြစိေရာေပါ့ဗ်ာ။  ႏိုင္ငံတကာမွာက ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို reading သက္သက္တင္မဟုတ္ဘဲ looking ဆိုတာမ်ိဳးအတြက္လည္း တင္ဆက္ေနၾကၿပီေလ။  လတ္တလာ ကၽြန္ေတာ္ personal project အေနနဲ႔ကေတာ့ ေၾကာင္ေတြရဲ႕ အသံေဗဒကို ေလ့လာေနတယ္ဗ်။  က်ားဆရာေၾကာင္လို႔ ဆိုထားတယ္ မဟုတ္လား?  ကၽြန္ေတာ္က ေၾကာင္ေတြရဲ႔ အသံအေျချပဳ ဆက္သြယ္မႈသေဘာတရားနဲ႔  ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ေလာက္ ေရးၾကည့္ခ်င္တယ္။  ဒါကို႐ြတ္ဖတ္တဲ့အခါ က်ားေတြက အမိန္႔တစ္ခုလိုလိုက္နာၾကမလားေပါ့ေနာ္။  သတၱိလည္း႐ွိ၊ လက္ေတြ႔လည္း စမ္းၾကည့္ခ်င္တဲ့သူေတြအတြက္ ကၽြန္ေတာ့္ ကဗ်ာၿပီးတဲ့အခါ က်ားအိမ္ထဲကို အဲဒီကဗ်ာေလး လက္ကကိုင္ရင္း ႐ြတ္ၿပီး ဝင္သြားေစခ်င္ပါတယ္။  က်ားေတြ အၿမီးကုပ္ၿပီး ေန၊ မေနကေတာ့ အဲဒီေတာ့မွ ေတြ႔ၾကရမွာပဲေပါ့ေလ။  စိတ္ခ်ပါ။  သက္ဆိုင္ရာက ခြင့္ျပဳခ်က္ရရင္ ခင္ဗ်ားတို႔ မဂၢဇင္းကိုလည္း ဖိတ္လိုက္ပါ့မယ္။ 

သိုးထိန္း (အႏၲိမ) ရဲ႕ ပရိသတ္အတြက္ စကားလက္ေဆာင္ေလးမ်ား…

ပြတၳရီ (poetry)၊ ေတ ေဇာ၊ အာေပါ၊ ဝါေယာတဲ့…အားလံုး ဓါတ္ႀကီး(၄)ပါးနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတာပါဗ်ာ။ 

သိုးထိန္း (အႏၲိမ)

မွတ္ခ်က္။  ။  ေနမ်ိဳး၏  “မိမိကိုယ္ကို တယ္လီစကုပ္ျဖင့္ ၾကည့္႐ႈျခင္း” ကို မွီး၍ေရးပါသည္။   မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ ပုတ္ခတ္ရန္ မရည္႐ြယ္ပါ။